Het is een veelvoorkomend en bijna automatisch gebaar: vraag om koffie, in een kopje of in een glas, en laat het vergezeld gaan van een schoteltje, samen met suiker of suiker. Thuis heb je waarschijnlijk ook een set kopjes met bijbehorende schoteltjes, klaar om je bezoekers te verwelkomen. Maar heb je je ooit afgevraagd wat het echte doel is van dat kleine bordje?
Ik moet toegeven dat ik ook niet wist waar het schoteltje onder het koffiekopje eigenlijk voor diende. Ik heb ze altijd naast de koffiekan bewaard, denkend dat ze gewoon een decoratief element waren of om de lepel te ondersteunen. Nu kom ik erachter dat ze een veel interessantere en praktischere functie hebben dan ik ooit had gedacht.
De echte functie van een koffieschotel
Het is een alledaags gebaar. Koffie bestellen en geserveerd worden (of worden) met een schoteltje onder het kopje of glas. De normale, of in ieder geval de overtuiging die ik had, is dat de functie van het schoteltje onder het koffiekopje simpelweg was als plek om het suikerklontje of de lepel na gebruik op te leggen. Wat opvalt is dat het doel veel verder gaat dan dat.
In tegenstelling tot wat velen zich zouden kunnen voorstellen, heeft het schoteltje bij het koffiekopje een fundamentele functie en een fascinerende historische oorsprong. Het heeft niets te maken met het feit dat het alleen wordt gebruikt als ondersteuning voor het kopje of het glas.
Laten we eens kijken naar een stukje geschiedenis. In de 19e eeuw werd zowel in Engeland als in Zweden de gewoonte om thee te drinken van een schoteltje populair, een gewoonte die wordt weerspiegeld in verschillende afbeeldingen uit die tijd. Hoewel het ongebruikelijk lijkt, was er een functionele reden voor deze gewoonte: het schoteltje zorgde voor een groter contactoppervlak, waardoor de drank snel afkoelde en brandwonden tijdens het drinken werden voorkomen. Deze methode werd gebruikt voor zowel thee als koffie en werd vooral gewaardeerd door de rijke klassen, die het als een essentieel onderdeel van hun thee- en koffieserviezen gebruikten en elegantie en nut combineerden.
In de 18e eeuw waren kopjes en schotels heel anders dan tegenwoordig. Kopjes hadden geen handvatten, waardoor het essentieel was om een schoteltje te gebruiken om gemorste druppels op te vangen. Bovendien werden de schotels gemaakt met verhoogde randen, heel anders dan de platte, gestroomlijnde ontwerpen van tegenwoordig. De afbeelding onder deze alinea “zingt”, met een 18e-eeuwse kop.
Met een uiterlijk dat meer lijkt op dat van een kleine mok, bevorderden deze randen een gangbare praktijk in die tijd: de drank direct in de schotel schenken om het afkoelen te versnellen. Dit ontwerp maakte niet alleen een snelle consumptie mogelijk, maar beschermde de oppervlakken ook tegen schade door hitte.
Wanneer de hete drank op de schotel werd gegoten, hielp het grotere oppervlak in contact met de lucht om de hitte sneller af te voeren. Dit was vooral handig in een tijd waarin dranken bij hoge temperaturen werden geserveerd, waardoor het ongemakkelijk of zelfs onmogelijk was om ze meteen op te drinken.
Na verloop van tijd evolueerde dit gebruik en kreeg de schotel een nieuwe functie, die een praktische en esthetische traditie bleef: koffie en thee koelen, zich aanpassend aan de behoeften van consumenten en veranderingen in het ontwerp van gebruiksvoorwerpen.
Hoe het werd gedronken
Hoewel er geen standaardtheorie is, wordt aangenomen dat het gebruikelijk was om het kopje met koffie te vullen tot de vloeistof overliep en in het schoteltje morste. Dat is een mogelijkheid, maar er is ook een andere theorie die suggereert dat de eter opzettelijk een deel van de koffie in het schoteltje goot om het af te koelen en het vervolgens teruggaf aan het kopje, waardoor de temperatuur van de drank in evenwicht werd gebracht.
Sommige afbeeldingen uit die periode en het ontwerp van oude porseleinen kopjes met gebogen randen ondersteunen deze hypothese, omdat deze randen het hanteren van de vloeistof vergemakkelijkten en onnodig morsen voorkwamen. Dit laat zien hoe het ontwerp van het keukengerei was bedoeld om aan te sluiten bij de drinkgewoonten van die tijd.
Een andere interessante mogelijkheid is dat mensen rechtstreeks uit het schoteltje dronken. Het was voldoende om er hete koffie in te gieten om het af te koelen, en dankzij de verhoogde randen was het gemakkelijk om het zonder gedoe op te drinken. Deze methode was praktisch en snel, vooral als de drank te heet was om direct uit het kopje te drinken.
Misschien is deze gewoonte de voorloper van de Zweedse traditie die bekend staat als Dricka på bit, wat “drinken met een klontje” betekent. Dit merkwaardige ritueel combineert koffie en suiker op een ongebruikelijke manier, maar vereist wel een bepaalde techniek. Eerst wordt er koffie in een kopje gegoten en een beetje in het schoteltje om het af te koelen. Dan wordt een suikerklontje in de koffie gedoopt en in de mond gestopt, zodat het oplost terwijl je de koffie drinkt. Dit proces creëert een unieke ervaring, waarbij zoet en warm samensmelten in een ritueel vol smaak en traditie.
Bovendien hielp het ontwerp van de schotel om de oppervlakken te beschermen tegen de hitte die door de kopjes wordt gegenereerd, zodat ze niet beschadigd raken.
Zo kunnen we samenvatten dat de koffieschotel niet alleen praktische en historische wortels heeft, maar ook laat zien hoe alledaagse gebruiksvoorwerpen zijn geëvolueerd om onze ervaring van het genieten van warme dranken te verbeteren.
Eerder hebben we besproken drinken uit glazen waar kaarsen in staan, wat een sfeervolle en gezellige ervaring kan creëren tijdens etentjes of avonden met vrienden.
- Daarnaast hebben we het gehad over de droogtrommel, een handige manier om je was snel en efficiënt te drogen.
- Voor de romantici onder ons was er ook aandacht voor Valentijnsdag, waarbij we tips gaven om deze dag speciaal te maken.
- Om van huisstofmijt in mijn lakens af te komen, deelden we verschillende methoden, en ten slotte bespraken we hoe voorkom je dat huishoudelijke apparaten vroegtijdig kapotgaan, zodat je langer van je aankopen kunt genieten.
Deze onderwerpen dragen allemaal bij aan een prettiger en gezonder huishouden.
